OD SEVERNE EGZOTIKE DO OSUDE NA RAJ: KULTURNO PREVOĐENJE I KNJIŽEVNA REPREZENTACIJA SKANDINAVSKIH ZEMALJA U LOKALNOM SRPSKOM KONTEKSTU

Apstrakt

Kulturno prevođenje ne bavi se lingvističkim transferom jedinica, već transferom, transformacijom i prevođenjem istorijskog subjekta iz jednog političkog i kulturnog stanja u drugo. Time, čin prevođenja postaje kulturni proces, a ne tekstualni proizvod. Shodno tome, osnovni razlog kulturnog prevođenja jeste migracija ljudi ili subjekata. Savremena skandinavska društva poznata su po svom multikulturnom obliku i vrednostima države socijalne zaštite – demokratije, tolerantnosti, poštovanja razlika. Ipak, namera rada je da kroz tematsku analizu uvezenih književnih narativa u prevodu sa skandinavskih jezika na srpski iznese nove načine reprezentacije skandinavskih društava, koji se nužno ne poklapaju sa vrednosno neutralnom do vrednosno pozitivnom slikom skandinavskih zemalja. Ove dominantne narative označili smo kao severnu egzotiku i osudu na raj, u kojima se uobičajene vrednosti, tradicionalno vezane za ovaj region (jednakost, sigurnost, solidarnost), dekonstruišu ili relativizuju. Time analizirani segment skandinavskih književnosti u prevodu otkriva tamniju stranu ovih društava, prikazujući inhibirane strahove, otuđenost, porast nasilja, unutrašnji mrak i nedostatke države socijalne sigurnosti. Pitanja kulturne neprevodivosti, kao i prevodilačkih intervencija zarad podizanja nivoa razumevanja teksta između dve kulturne sredine, značajno su smanjena i odnose se na manje razlike u svakodnevnim običajima, izrazima i gestovima. Ovo je naročito vidljivo na primeru modernog romana, s obzirom da su kapitalizam i globalizacija doprineli stvaranju jednog prilično uniformnog društva, koje se lako međusobno prepoznaje.